Het klinkt je wellicht bekend in de oren: je hebt zo hard je best gedaan op iets en je presenteert het met trots, en dan.. ontvang je kritiek. Dit kan voelen als een klap in je gezicht. Je eerste reactie is misschien om direct in de verdediging te schieten. Je wil laten zien waarom de kritiek onterecht is, en tegelijkertijd wil je je emoties onder bedwang houden. Herkenbaar? Je bent zeker niet de enige. Vanuit de oertijd zijn we gewend om gevaar uit te weg te gaan of ertegen te vechten, en ons brein ziet kritiek als gevaar. Deze reactie is daarom heel menselijk. We worstelen allemaal weleens met kritiek, en gelukkig geldt hier dat we zelf in de hand hebben hoe we ermee omgaan. Wil jij leren omgaan met kritiek? Dan kunnen deze 8 tips je helpen.
Wat is kritiek?
Kritiek: niemand vindt het leuk om te ontvangen, maar wat is het nu precies? Je kunt kritiek omschrijven als het analyseren en beoordelen van de kwaliteit van iets, door deze te toetsen aan bepaalde criteria, normen en waarden. Wanneer men kritiek levert, betekent dat dat hij of zij hetgeen niet zomaar accepteert zoals het is, maar het naar zijn of haar eigen maatstaven beoordeelt.
Kort samengevat kun je kritiek omschrijven als een aanwijzing van gebreken of afkeuring. Kritiek is doorgaans gericht op het bewerkstelligen van een verandering, een verbetering dus.
We zien kritiek meestal als iets negatiefs, maar kritiek wordt over het algemeen juist gegeven om tot een beter eindresultaat te komen. Het is daarom aan jou om te leren omgaan met kritiek, in plaats van dat je kritiek probeert te vermijden. Kritiek kan je verder helpen in het leven omdat het je doet groeien. Bekijk het dus positief! Iedere keer dat je kritiek ontvangt, biedt het leven jou een kans om te groeien. Het is nu alleen nog een kwestie van leren omgaan met kritiek.
Herken je dit?
Kritiek blijft meestal veel langer hangen dan een compliment. Wanneer je op maandag een groot compliment hebt gekregen over je werk en op diezelfde dag ook kritiek hebt ontvangen op een project wat je hebt opgeleverd, dan is de kans groot dat dagen later de kritiek nog steeds door je hoofd spookt. Het grote compliment daarentegen ben je waarschijnlijk allang vergeten. Je brein ziet de kritiek als een bedreiging en dit zorgt ervoor dat het vele malen langer in je hoofd blijft zitten. Maar piekeren heeft geen nut, dat is een conclusie die we bij voorbaat al kunnen trekken. Daarom is het goed om te leren omgaan met kritiek. Er zijn verschillende manieren om dit te leren, maar de volgende 8 tips zijn alvast een goed begin!
1. Onthoud dat kritiek geen aanval is
We noemden het al kort: kritiek wordt gegeven zodat je tot een beter eindresultaat kunt komen. Degene die jou de kritiek geeft, is er niet op uit om jou persoonlijk aan te vallen. Realiseer je dat deze persoon iets beoordeelt aan de hand van zijn of haar eigen criteria, normen en waarden, en jou voorziet van deze kritiek omdat hij of zij gelooft dat het iets bijdraagt. Het is daarom raadzaam om kritiek te zien als een wijze les, en niet als een persoonlijke aanval. Wanneer je omgaan met kritiek lastig vindt omdat je het wel snel ziet als een persoonlijke aanval, herinner jezelf er dan aan dat deze persoon geen reden heeft om jou aan te vallen. Hij of zij wil juist bijdragen aan iets.
2. Het maakt je flexibel
Kritiek maakt flexibel. Waarom? Omdat het je dwingt om vanuit een andere hoek naar iets te kijken. Wanneer iemand bijvoorbeeld kritiek levert op iets wat jij gemaakt of gepresteerd hebt, dan word je gedwongen om dit op een andere manier te bekijken. Misschien ben je eerst in de veronderstelling dat diegene ongelijk heeft en wil je juist jouw gelijk halen. Wanneer je je reactie op zo’n moment even inhoudt en de kritiek overweegt, dan kom je waarschijnlijk tot de conclusie dat je iets met de kritiek kunt. Je had simpelweg de kritiek nodig om het überhaupt vanuit dit perspectief te kunnen zien.
Zie kritiek daarom als iets positiefs, want in het leven staat (vrijwel) niets vast. Flexibiliteit is daarom een nuttige eigenschap en die ontwikkel je door kritiek. Zie het als een cirkel: de kritiek zorgt voor flexibiliteit, en de flexibiliteit zorgt vervolgens dat je beter kunt omgaan met kritiek. Een win-win situatie dus!
3. Blijf rustig ademhalen
Wanneer je kritiek ontvangt die je niet had zien aankomen, dan kan je eerste reactie hierop behoorlijk emotioneel zijn. Adem daarom een paar keer diep in via je neus, en uit via je mond. Dit helpt je te ontspannen en niet emotioneel te reageren op de kritiek. Door je te focussen op je ademhaling, hou je je reactie nog even voor je. Hiermee geef je de ander de kans om uit te praten.
Tip: ons artikel ‘Omgaan met emoties’ kan jou helpen om je emoties beter te reguleren.
4. Vraag door en durf om onderbouwing te vragen
Van kritiek kun je leren. Zie kritiek daarom als een kans om de beste versie van jezelf te worden, want in kritiek zit altijd een les. Vraag door en ontdek wat hij of zij echt kenbaar probeert te maken met de kritiek. Schroom niet om te vragen naar onderbouwing, want dit helpt jou om de kritiek te kunnen begrijpen.
Wanneer je de kritiek begrijpt, dan stelt het je in staat om er beter mee om te gaan. Vaak is het alleen lastig omgaan met kritiek die je niet begrijpt, terwijl kritiek die je wél begrijpt doorgaans heel snel een plekje krijgt en jou juist aanmoedigt tot verbetering. Verzamel dus de moed om door te vragen.
5. Stel jezelf de vraag: wat veroorzaakt mijn reactie?
Is omgaan met kritiek niet jouw sterkste punt? Dan is het leren omgaan met kritiek soms slechts een kwestie van bewustwording. Wanneer je merkt dat je heftig reageert op kritiek, stel jezelf dan bijvoorbeeld deze vragen:
- Waarom reageer ik zo?
- Wat triggert mijn reactie?
- Had ik kritiek verwacht?
- Wat voel ik nu?
Door het gesprek aan te gaan met jezelf, kun je boven water krijgen waarom de kritiek je zo raakt. Het is vaak niet de kritiek zelf, maar de gedachten die de kritiek bij jou veroorzaken, die het zo lastig maken. Word je daarom bewust van waarom de kritiek jou triggert, en pak dit probleem bij de wortel aan. Wanneer je dat uiteindelijk weet op te lossen, wordt omgaan met kritiek een fluitje van een cent!
6. Bouw zelfvertrouwen op
Iemand met heel veel zelfvertrouwen, is minder bang voor kritiek dan iemand die onzeker is. Om te leren omgaan met kritiek, kan het dus helpen om zelfverzekerder te worden. Het omgaan met kritiek wordt daarmee wellicht niet direct makkelijker, maar je ontwijkt kritiek minder snel en je bent zekerder over je eigen kunnen. Die combinatie zorgt ervoor dat je waarschijnlijk méér kritiek ontvangt dan een onzeker persoon, maar zorgt er ook voor dat je er beter mee kunt omgaan, juist omdat je het vaker ontvangt en steviger in je schoenen staat.
7. Wees kritisch op de kritiek die je ontvangt
Je hoeft niet alle kritiek klakkeloos aan te nemen. Wat je wel kunt doen, is de kritiek in acht nemen en voor jezelf bepalen of je iets met de kritiek wil doen of niet. Soms is kritiek simpelweg onterecht. Bij dit soort kritiek heeft het ook geen zin om er lang bij stil te staan.
Wanneer je bijvoorbeeld expert bent in je vak en je ontvangt kritiek van iemand die nog nooit binnen dit gebied heeft gewerkt, dan kun je de kritiek waarschijnlijk als onterecht beschouwen. Wees daarom kritisch op de kritiek die je ontvangt. Als jij zeker bent van je zaak, dan ben je prima in staat om te beoordelen of je iets met de kritiek moet doen of niet.
8. Schrijf de kritiek op
Heb je kritiek ontvangen waar je een wijze les uit hebt gehaald? Dan mag je dankbaar zijn voor deze kritiek, het heeft je immers verder geholpen. Is er sprake van kritiek waar je helemaal niets mee kunt? Dat is minder prettig. In beide gevallen kan het voorkomen dat de kritiek in je hoofd blijft zitten, omdat je het je wellicht toch persoonlijk aantrekt. Het kan in zo’n situatie helpen om de kritiek op te schrijven. Schrijf ook op waarom je het (on)eens bent met de feedback, en wat je eraan doet of hebt gedaan om de feedback te verwerken. Door iets op papier te zetten, zet je het uit je hoofd. Het opschrijven kan dus helpen om beter met de kritiek om te gaan, en het vanaf nu uit je hoofd te krijgen.
Omgaan met kritiek: ook jij kan het!
De tips in dit artikel zijn slechts een begin. Er zijn talloze manieren om te leren omgaan met kritiek, en ook jij kunt dit volledig onder de knie krijgen. Bij het Sluis NLP Instituut bieden wij verschillende online cursussen en trainingen aan die jou bewuster gaan maken van je eigen gedrag, gedachten en gemoedstoestand. Want wist je dat alles met elkaar in verbinding staat? Onze gratis online training over groeien vertelt jou hierover meer, en leert jou (onder andere) hoe je je brein positief kunt beïnvloeden voor meer succes en geluk. We zien je graag snel!
