Sommige mensen raken pas overprikkeld na een hele dag slenteren in een overvolle stad, en anderen raken overprikkeld tijdens een bezoek aan de tandarts. Dit zijn twee uitersten, maar het laat zien dat overprikkeling heel persoonlijk is. De één kan nu eenmaal meer prikkels verdragen dan de ander. Overprikkeling is niets om je voor te schamen, het is super menselijk en we hebben er allemaal weleens last van. Wel is het raadzaam om vroegtijdig te constateren wanneer de prikkels je te veel worden, zodat je het kunt aanpakken en gevolgen voor de lange termijn kunt voorkomen. Wil je weten hoe? In dit artikel geven we je 7 tips.
Wat is een prikkel?
Het is goed om allereerst stil te staan bij wat een prikkel precies is. Een prikkel is een stukje informatie dat we binnenkrijgen via onze zintuigen. Dat betekent dat we prikkels kunnen zien, horen, ruiken, proeven en voelen. Omdat je deze tot je neemt met je eigen zintuigen, noemen we dit ook wel externe prikkels. Daarnaast hebben we ook interne prikkels. Hieronder vallen gevoelens, emoties en pijn.
Je hersenen verwerken prikkels zonder dat jij je hier bewust van bent. Dit gebeurt in je onbewuste.
Wat is overprikkeling?
Overprikkeling ontstaat wanneer je hersenen de prikkels niet goed verwerkt krijgen. Je ervaart meer prikkels dan normaal en je voelt dat het je moeite kost om deze prikkels te verwerken. Je hebt hierdoor gevoelens als stress en spanning en je zondert je liever even af.
Overprikkeling is voor iedereen anders en ontstaat in uiteenlopende situaties. Niet iedereen heeft last van overprikkeling op dezelfde momenten omdat simpelweg alle breinen anders werken.
Wat zijn de gevolgen van overprikkeling?
Gevolgen van overprikkeling zijn niet mals. Denk hierbij bijvoorbeeld aan evenwichtsproblemen, een gevoel van onrust, een verhoogde hartslag, hoofdpijn, een verminderd concentratievermogen, spanning en vergeetachtigheid.
Ook emotionele klachten duiden op overprikkeling. Voorbeelden hiervan zijn sneller huilen, ongeduldig worden, geïrriteerd raken door (bij)zaken en het gevoel hebben dat je geen grip meer op jezelf hebt.
Het is belangrijk om overprikkeling serieus te nemen, want de gevolgen op de lange termijn (bij chronische overprikkeling) bestaan uit onder meer kans op depressie, slaapproblemen, overspannenheid, hartklachten en ernstige vermoeidheid.
Ervaar jij ook te veel prikkels?
Ervaar jij weleens overprikkeling en wil je dit leren voorkomen of wil je beter leren omgaan met de prikkels? Het is goed dat je bewust aan het zoeken bent naar een oplossing want hiermee is de eerste stap al gezet. De tips in dit artikel zijn een begin, maar er zijn naast deze tips nog veel meer dingen die je kunt proberen wanneer je te veel prikkels ervaart.
Heb je het gevoel dat je al voor langere tijd overprikkeld bent en ervaar je hier de negatieve gevolgen van? Dan heb je te maken met chronische overprikkeling. Raadpleeg in dit geval altijd een arts.
Benieuwd naar de tips om te leren omgaan met prikkels? Je vindt ze hieronder.
1. Probeer te herkennen wanneer je te veel prikkels ervaart
Op welke momenten voel jij je overprikkeld? Door goed naar je lichaam te luisteren, herken je waarschijnlijk wel wanneer je te veel prikkels binnenkrijgt. Door de situatie(s) te gaan herkennen, kun je je in het vervolg beter voorbereiden op deze situaties of deze vermijden. We lichten dit toe aan de hand van twee voorbeelden:
- Heb je veel last van prikkels op kantoor? Vraag dan aan je werkgever of het mogelijk is om vaker thuis te werken of om een aparte ruimte voor jezelf te krijgen. Hiermee daalt de hoeveelheid prikkels drastisch en zo verklein je de kans op overprikkeling.
- Ervaar je prikkels wanneer je de supermarkt bezoekt en voel je je vermoeid wanneer je weer thuiskomt? Zie je door de bomen het bos niet meer en koop je vervolgens producten die je eigenlijk helemaal niet had gepland te kopen? Overweeg dan om je boodschappen online te bestellen of vraag je partner om deze taak uit handen te nemen.
Door het leren herkennen van de situaties waarbij je last hebt van prikkels, leer je je instellen op de situatie of kun je voorzorgsmaatregelen treffen.
2. Laat los wat ‘’hoort’’
We zijn geneigd onszelf te spiegelen aan het ideaalbeeld van wat ‘’hoort’’ in de maatschappij. Iedere vrouw moet toch boodschappen kunnen doen? Als moeder moet je toch een fulltime baan kunnen combineren met kinderen? Als ondernemer moet je toch meer dan acht uur per dag kunnen werken? Dit zijn stuk voor stuk zaken die we onszelf vertellen omdat de maatschappij ons dit in feite opdringt. Dit is hoe het hoort, dus moeten wij ook zo zijn. Fout! We zijn niet allemaal hetzelfde en ieder brein functioneert anders. Alleen jij kunt bepalen hoeveel prikkels je kunt verdragen, en bij de één komen prikkels nu eenmaal veel heftiger binnen dan bij de ander.
Dat jij je vermoeid voelt door alle prikkels staat helemaal los van wat een ander wel of niet doet. Het is dus heel belangrijk om bij overprikkeling volledig naar je eigen lichaam en geest te luisteren en los te laten wat ‘’hoort’’ of wat een ander doet in dezelfde situatie. Jij bent jij, en alleen jij kunt bepalen wanneer de prikkels je te veel worden.
3. Zoek een prikkelarme omgeving op
Bevind je je in een situatie waarbij je merkt dat je overprikkeld dreigt te raken? Zoek dan een prikkelarme omgeving op. Dit lijkt op ’t eerste oog misschien niet altijd mogelijk, maar het is makkelijker dan het lijkt:
- Ben je op een verjaardag en komen alle stemmen om je heen even tegelijk binnen? Verlaat de ruimte door bijvoorbeeld naar de keuken of de tuin te lopen. Onthoud dat je aan niemand verantwoording hoeft af te leggen. Doe wat goed voelt.
- Ben je in een restaurant? Loop even naar het toilet of naar buiten.
- Ben je aan het werk? Las een korte pauze in en zoek de buitenlucht of een lege ruimte op.
Probeer creatief te zijn en bedenk op voorhand hoe je kunt ontsnappen aan prikkels in een dergelijke situatie. Zo voorkom je dat je drukke gelegenheden gaat vermijden door de angst voor prikkels.
4. Breng je aandacht naar je ademhaling
Richt je volledige aandacht op je ademhaling om stress te verminderen. Door de prikkels ontstaat stress, hierdoor verhoogt je hartslag en ervaar je spanning. Wanneer je nu je aandacht naar je ademhaling brengt en rustig in- en uitademt, geef je je lichaam het signaal dat er niets aan de hand is.
Je lichaam komt nu terug tot rust. Dit betekent niet dat je alle prikkels direct hebt verwerkt, maar het helpt wel om je weer rustig te voelen en overprikkeling te voorkomen.
5. Neem voldoende tijd voor jezelf
Doorgaans hebben we te maken met prikkels wanneer we ons omringen met anderen. Hoe leuk je je drukke kantoorbaan en sociale leven ook vindt, het is noodzakelijk om ook voldoende tijd voor jezelf te hebben om alle prikkels vervolgens weer te kunnen verwerken.
Kies je ervoor om die tijd voor jezelf niet te pakken? Dan stapelen prikkels zich op en wordt het voor je hersenen steeds lastiger om nieuwe prikkels tijdig te filteren. Dit resulteert op den duur in chronische overprikkeling met ernstige gevolgen van dien. Het is daarom echt belangrijk om tijd te reserveren om bij te komen. Gun jezelf die tijd dus ook.
6. Beweeg spanning en stress weg
Kort maar intensief bewegen kan helpen om de spanning en stress die je voelt door de prikkels, letterlijk je lichaam uit te bewegen. Ben je alleen? Doe dan een dans of spring op en neer. Beweeg je armen van links naar rechts en doe hetzelfde met je heupen. Begeef je je in een drukke omgeving? Ga dan naar het toilet en maak wat bewegingen om de prikkels de baas te worden. Je zult merken dat je je hier direct beter door voelt.
7. Kies voor jezelf
Deze essentie is al enkele keren aan bod gekomen in deze tips, maar we kunnen ’t niet vaak genoeg benadrukken: kies altijd voor jezelf. Voel jij je overprikkeld en wil je daarom naar huis? Maak die keuze dan. Je hoeft je nooit verplicht te voelen om ergens langer te blijven wanneer je merkt dat de prikkels je te veel worden.
Ben je uiteten en willen je vrienden daarna nog ergens een drankje doen? Het is helemaal prima als jij ervoor kiest om naar huis te gaan. Hetzelfde geldt op de werkvloer. Heb jij na een vergadering een half uurtje nodig om tot jezelf te komen en alle informatie te verwerken, voordat je doorgaat naar de volgende vergadering? Gun jezelf die tijd.
Hoe vaker je voor jezelf kiest, hoe minder vaak je overprikkeling zult ervaren. Je bent er nu tijdig bij en voorkomt dat de prikkels je te veel worden. Alleen jijzelf kunt de prikkels voelen, dus zorg dat je die verantwoordelijkheid neemt.
Overprikkeling: zo leer je ermee omgaan
We hopen dat je met deze tips een start kunt maken in het omgaan met prikkels. Belangrijk is om zonder oordeel naar jezelf te kijken en jezelf met compassie te behandelen. Jij bent de ander niet, en iedereen ervaart prikkels op een andere manier. Stop dus met vergelijken, laat los wat ‘’hoort’’ en kies voor jezelf. Door voldoende tijd voor jezelf te nemen, stel je jezelf in staat om prikkels te verwerken. Zo voorkom je chronische overprikkeling. Heb je ’t gevoel dat je al te maken hebt met chronische overprikkeling? Dan is er meer nodig dan alleen het opvolgen van de bovenstaande tips. Raadpleeg altijd een arts, hij of zij kan je verder helpen.
Heeft dit artikel je verder geholpen en ben je benieuwd wat ’t Sluis NLP Instituut nog meer voor jou kan betekenen? Dan kan onze gratis online training een goede eerste stap zijn. Je leert hier, onder andere, hoe je écht bereikt wat jij het liefste wil. Een ijzersterke basis om de beste versie van jezelf te worden!
